Op 22 maart 2025 vond een bijzonder experiment plaats waarbij een radiosignaal vanaf de aarde naar Venus werd gestuurd – en weer terug. Dit heet een Earth-Venus-Earth (EVE) radarreflectie. Radio-amateurs in Nederland (bij de Dwingeloo radiotelescoop) en Duitsland (bij Stockert) deden mee aan dit experiment. Ze wilden testen of ze het weerkaatste signaal van Venus konden opvangen en analyseren. En het is gelukt!
Wat hebben de onderzoekers gedaan?
Ze stuurden vier keer een radiosignaal uit vanaf de Dwingeloo telescoop. Elk signaal duurde precies 278 seconden – dat is de tijd die het signaal nodig heeft om naar Venus te reizen en terug te keren naar de aarde. Daarna schakelden ze het signaal uit en begonnen direct met luisteren of er iets terugkwam. Zowel Dwingeloo als Stockert namen de signalen op in een speciaal formaat dat precies bijhoudt hoe het signaal binnenkomt.
De gegevens werden opgenomen als zogenaamde IQ-samples. Dit zijn meetpunten die zowel de sterkte als de fase van het signaal beschrijven. Zo kun je heel precies achterhalen of het signaal dat je ontvangt, inderdaad het oorspronkelijke signaal is dat je hebt uitgezonden – maar dan weerkaatst vanaf Venus.
De onderzoekers gebruikten een Python-programma (een zogenoemd notebook) om de gegevens te analyseren. De belangrijkste stappen waren:
- Corrigeren voor Doppler-effect: Omdat Venus en de aarde bewegen, verandert de frequentie van het signaal een beetje – net zoals het geluid van een voorbijrijdende auto verandert. Deze verschuiving heet het Doppler-effect. Het script past het signaal hierop aan, zodat de juiste frequentie weer tevoorschijn komt.
- Signaal omzetten naar het frequentiedomein: Dit gebeurt met een wiskundige bewerking genaamd een Fourier-transformatie. Daardoor kun je zien bij welke frequenties er energie zit. Als het originele signaal goed is weerkaatst, zie je een piek bij een specifieke frequentie.
- Vergelijken en middelen: Omdat er veel ruis (storingen) is, worden de resultaten van korte stukjes signaal bij elkaar opgeteld (zogenoemde integratie). Eerst gebeurt dit met behoud van fase (coherente integratie), daarna worden alleen de sterktes gemiddeld (non-coherente integratie).
Na de analyse was het duidelijk zichtbaar: het oorspronkelijke radiosignaal dat naar Venus was gestuurd, werd inderdaad weerkaatst en opgevangen! Dat is bijzonder, want Venus is op dat moment ongeveer 100 miljoen kilometer ver weg.
Meedoen en verbeteren
De onderzoekers deelden al hun gegevens online, inclusief het Python-script waarmee je zelf het signaal kunt analyseren. Ze nodigen anderen uit om het script te verbeteren en verder onderzoek te doen. Wie wil, kan zelf aan de slag gaan met de opnames van deze bijzondere ruimte-echo!
Meer informatie vind je terug op de website van het CAMRAS en een analyze van Dr. Daniel Estevez.
